Đề bài: Phân tích bài thơ Nhớ đồng của Tố Hữu
Tố Hữu là một nhà thơ xuất sắc của nền văn học Việt Nam. Nhà báo lão thành Hoàng Tùng- người nhiều năm cùng Tố Hữu giữ vai trò lĩnh xướng của dàn đồng ca tư tưởng, văn hóa và báo chí viết: “Thời gian đời người chẳng được là bao, hơn nhau hai chữ anh hào mà thôi. Tố Hữu là một anh hào và là một nhà thơ. Anh để lại cho đời hơn nhiều người của chúng ta với những cống hiến cho sự nghiệp cách mạng và di sản thơ văn…”. Trong số những sang tác của ông, bài thơ “Nhớ đồng” được xem là một trong số những tác phẩm đặc sắc nhất của ông.
“Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!”
Mở đầu bài thơ là nỗi nhớ trải dài tha thiết đến nao long người đọc. Nhà thơ trực tiếp bày tỏ cảm xúc, tâm tư của mình bằng những ngôn từ hết sực chân thành, giản dị. Đây là tâm trạng của Tố Hữu trong những ngày bị giam cầm trong vòng tù ngục, tách biệt khỏi đồng đội đồng chí, phải rời xa quê hương xóm làng yêu dấu. Câu hò quen thuộc mang âm hưởng nhạc điệu xứ Huế thân thương như văng vẳng đâu đây, xoáy sâu vào tâm trí nhà thơ khiến nỗi nhớ hiện về mỗi lúc một cồn cào, sâu sắc. Hình ảnh quê hương từ từ hiện ra như một cuốn phim quay chậm từng chút, từng chút một:
“Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi
Đâu ruộng tre mát thở yên vui
Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn
Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?
Đâu những đường con bước vạn đời
Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi
Giữa dòng ngày tháng âm u đó
Không đổi, nhưng mà trôi cứ trôi…”
null
“Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi
Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời
Vẩn vơ theo mãi vòng quanh quẩn
Muốn thoát, than ôi, bước chẳng rời.”
Tác giả nhớ về chính bản thân mình của những ngày xa xưa, những ngày còn lang thang đi tìm chân lý, tìm lý tưởng sống của cuộc đời mình. Đó là khi Tố Hữu còn phân vân trước những lựa chọn của cuộc đời:
“ Bâng khuân đứng giữ hai dòng nước
Chọn một dòng hay để nước trôi”
Những ngày tháng mù mịt ấy dần trôi qua khi ánh sang của lý tưởng cách mạng soi rọi trái tim nhà thơ. “Từ ấy” Tố Hữu tìm cho mình một lẽ sống, một con đường mà ở đó, ông dành trọn vẹn đam mê, nhiệt huyết, thanh xuân để cống hiến.
“Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng cao bát ngát trời…”
Khi được chiếu sang bởi ánh sang của mặt trời chân lý, nhà thơ thấy cuộc đời bừng sang, như sống lại một lần nưã giữa cuộc đời này. Chúng ta cảm nhận rõ rang tâm tư vui sướng hạnh phúc khi nhà thơ nhớ lại chính bản thân mình khi đó: như một chú chim cà lơi ca hát líu lo giữa biển trời xanh ngát xanh. Đó là niềm hạnh phúc vô bờ mà nhà thơ đã sống với những hi vọng, cống hiến và tài năng.
“Cho tới chừ đây, tới chừ đây
Tôi mơ qua cửa khám bao ngày
Tôi thu tất cả trong thầm lặng
Như cánh chim buồn nhớ gió mây.”
Và đến hiện tại, Tố Hữu nhìn lại thực tại đau khổ kìm hãm, ngục tù của mình, tự thấy chán gét cuộc sống vô vị tù túng. Ông khao khát được giống như cánh chim tung bay với gió mây ngoài trời, được thoát ra bên ngoài cánh cửa nhà lao để về với đồng đội đồng chí. Người chiến sĩ cách mạng với nhiệt huyết căng tràn, ông mong muốn được thoát ra ngoài để làm cách mạng, để được sống với lý tưởng cháy bỏng của mình chứ không phải ngồi trong ngục tù như con chim bị nhốt trong lồng.
“Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh
Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi!”
Khép lại bài thơ là sự lặp lại của hai câu thơ đầu tạo nên kết cấu vòng tròn đầy sâu sắc. Giống như tâm trạng của nhà thơ mang nặng nỗi nhớ quê hương, đồng đội; nhìn lại bản thân hiện tại và khát khao tự do cháy bỏng; rồi nỗi nhớ lại hiền về vòng tròn như thế, kéo dài không nguôi…
Tóm lại, bài thơ Nhớ đồng đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật liệt kê, điệp ngữ, câu hỏi tu từ… hết sức khéo léo và tinh tế, lột tả chân thực những cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ. Đồng thời qua đó, ta hiểu them về phầm chất con người Tổ Hữu- một người nghệ sĩ đầy tài năng và long yêu quê hương đất nước sâu nặng.
Từ khóa: